کردی به زبان مردمی گفته میشود که در ناحیه کوهستانی واقع در غرب فلات ایران زندگی میکنند. بخشی از این ناحیه اکنون جزء کشور ایران است و بخش دیگر در کشور ترکیه و بخش دیگر از جمله ی کشور عراق محسوب می شود. در بیرون از این منطقه نیز اقلیتهای کرد وجود دارند که از آن جمله گروهی در شمال خراسان و گروههایی در جمهوریهای ارمنستان ، گرجستان و آذربایجان و عده ی انگشت شماری نیز در ترکمنستان به این گویشها صحبت میکنند. در سوریه نیز یک اقلیت کرد زبان از چند قرن پیش به وجود آمده است.
زبان یا گویش کردی همه ی این نواحی یکسان نیست. حتی مشکوک است که این کلمه « کرد » به قوم واحدی که دارای مختصات نژادی یا ایلی با گویش معینی باشند اطلاق شده باشد. در بسیاری از منابع تاریخی که به زبان عربی در سده های اول اسلام تألیف یافته ، این کلمه را معادل کلمه « شبان » و « چوپان » به کار برده اند.
ابن حوقل کوچ (قفص) کرمان را « صنف من الاکراد » میداند و حال آن که مقدسی (احسن التقاسیم) زبان ایشان را شبیه زبان مردم سند شمرده است.
یاقوت حموی مردمان ساسون را « الاکراد السناسنه » میخواند (معجم البلدان).
حمزه اصفهانی مینویسد : « کانت الفرس تسمی الدیلم الاکراد طبرستان کما کانت تسمی العرب اکراد سورستان » (تاریخ سنی ملوک الارض)
در کارنامه ی اردشیر بابکان (پاپکان) هم کردان به معنای شبانان آمده است ، نه نام و نژاد یا قبیله. در گویش طبری امروز نیز کلمه ی کرد به معنی چوپان و شبان است. (واژه نامه طبری، صادق کیا، برگ ۱٦٦).
اما زبانی که کردی خوانده میشود دارای گویشهای بسیاری است که هنوز با همه ی مطالعاتی که انجام گرفته درباره ی ساختمان و روابط آنها با یکدیگر تحقیق دقیق و قطعی به عمل نیامده است. بر حسب عادت این گویشها را به دو دسته اصلی تقسیم میکنند : یکی کورمانجی که خود به دو شاخه بخش میشود : شاخه ی شرقی یا مکری در سلیمانیه و سنه ؛ و شاخه ی غربی در دیار بکر و رضاییه و ایروان و ارزروم و شمال سوریه و شمال خراسان. گروه اصلی دیگر یا گروه جنوبی در منطقه ی کرمانشاه و بختیاری.
از قرن های پنجم و ششم هجری آثار ادبیات شفاهی و کتبی کردی در مآخذ تاریخی دیده میشود. از آن جمله قصیدهای ملمع از انوشیروان بغدادی معروف به شیطان العراق که در معجم البلدان آمده است.
کردی دارای ادبیات شفاهی وسیعی است که بخشی از آن به وسیله محققان اروپایی و ایرانی در زمانهای اخیر جمع آوری و ثبت شده است.
در حال حاضر کردان عراق الفبای فارسی - عربی را با اندک تغییری در شیوه ی خط برای نوشتن زبان خود به کار میبرند. کردان سوریه از الفبای لاتینی برای نوشتن گویش خود استفاده میکنند و کردان ساکن جمهوری های آسیای میانه الفبای روسی (سیریلیک) را به کار میبرند. تعداد سخن گویان به گویشهای کردی را شش تا هشت میلیون نفر برآورد کرده اند.
تور داخلی
تور افغنستان
