پرتال بزرگ گردشگری ایران و جهان

باباطاهر همداني

عريان

بابا طاهر همدانى معروف به باباطاهر عريان از معروف‌ترين عرفا و شعراى ايرانى قرن چهارم و پنجم هجرى است. اين شاعر بزرگ در شهر همدان به دنيا آمده است ولى‌اطلاعات زيادى از زندگى وى در دست نيست به گونه‌اى كه برخى از روايات تاريخى وى را معاصر با سلسله آل بويه و همزمان با شيخ الرئيس ابوعلى سينا و بعضى ديگر ازمورخين، بابا طاهر را معاصر با طغرل سلجوقى و حتى هم عصر با خواجه نصير الدين‌طوسى دانسته‌اند.

قديمى ترين ماخذ موجود نشان مى دهد كه هنگام ورود طغرل سلجوقى به همدان وى در قيد حيات بوده و ملاقاتى بين وى و امير سلجوقى روى داده است. اين ديدار تأثير شگرفى بر طغرل برجاى گذارد و شرح آن در كتاب راحه‌الصدور راوندى آمده‌است:(شنيدم كه چون سلطان طغرل بگ به همدان آمد از اولياء سه پير بودند: بابا طاهر وبابا جعفر و شيخ همشاء، كوهكى است بر همدان آن را خضر خوانند بر آنجا ايستاده‌بودند. نظر سلطان برايشان آمد كوكبه لشكر بداشت و پياده شد و با وزير ابو نصر الكندرى پيش ايشان آمد بابا طاهر پاره‌اى شيفته گونه بودى او را گفت: اى ترك با خلق خدا چه‌خواهى كرد؟ سلطان گفت: آنچه تو فرمايى بابا گفت : آن كن كه خدا مى فرمايد: ان الله‌يأمر بالعدل والاحسان. سلطان بگريست و گفت : چنين كنم. بابا دستش بستد و گفت:پذيرفتى؟ سلطان گفت آرى.) بابا طاهر عريان از سخن گويان صاحبدل و دردمند و عارفى شوريده حال بوده است كه اين شوريده حالى از اشعار و نغمه هايى كه سروده (و مملو از سوز و گداز درونى‌اوست) مشخص مى گردد. از شاهكارهاى وى مجموعه كلمات قصارى است به زبان عربى كه عقايد تصوف را در عالم معرفت و ذكر و عبادت و وجود محبت را در جملات‌كوتاه و مؤثرى بيان مى‌كند. شهرت اصلى بابا طاهر بواسطه دوبيتى هاى زيبا و عارفانه اوست كه نشان از پيراستگى شيخ و بى اعتنايى او به ماديات دارد; از خصوصيات اين رباعيات اين است كه به زبان محلى لرى سروده شده و از اين لحاظ در كتب قديم ادبى به‌اين رباعيات فهلويات (اشعار به لغت پهلوى) نام داده‌اند. در رباعيات بابا طاهر ، شاعر از پريشانى و تنهايى و ناچيزى خود و درد هجران ناليده و با اشاره به وحدت جهان و دور افتادگى از علم نهان، حس اشتياق معنوى خود را آشكار مى‌كند. اين شاعر و عارف وارسته در طول زندگى خود در انزوا و عزلت بود و همين گمنامى و گوشه گيرى سبب شده كه اطلاعات زيادى از تاريخ تولد و وفات وى باقى نماند. تاريخ وفات وى در اواسط قرن پنجم هجرى قمرى در شهر همدان بوده است. آرامگاه وى بعدها بصورت مقبره بزرگى درآمد كه مورد زيارت عرفا و مشايخ تصوف قرار گرفت و امروز يكى‌از آثار باستانى باشكوه و دل انگيز همدان است.