پرتال بزرگ گردشگری ایران و جهان

صادق چوبك

سالشمار زندگي صادق چوبك تولد: تيرماه 1295 در بوشهر. فرزند آقا اسماعيل بازرگان همسر: قدسي(1296). فرزندان: روزبه (1323 ش.) و بابك (1326 ش.) آموزش ابتدايي:

تا كلاس سوم در مدرسه سعادت بوشهر (1303) نقل مكان به شيراز، تحصيل در مدارس شفاعيه، باقريه، سلطانيه و حيات شيراز و كالج آمريكايي در تهران در سال 1316 ازدواج با قدسي، استخدام در وزارت فرهنگ و آغز تدريس در مدرسه شرافت خرمشهر، سال تحصيلي 17-1316 احضار به خدمت سربازي. سال اول سرباز معمولي مي شود و در سال دوم به دليل تسلط به زبان انگليسي به عنوان مترجم خدمتش را در ستاد ارتش به پايان مي آورد(1319). خاموشي در بيمارستاني در شهر بركلي كاليفرنيا در 13 تيرماه 1377. صادق چوبك، در سال 1295 هجري خورشيدي در بوشهر بدنيا آمد. پدرش تاجر بود، اما به دنبال شغل پدر نرفت و به كتاب روي آورد. در بوشهر و شيراز درس خواند و دوره كالج آمريكايي تهران را هم گذراند. در سال 1316 به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. اولين مجموعه و داستانش را با نام " خيمه شب بازي " در سال 1324 منتشر كرد. در اين اثر و " چرا دريا طوفاني شد " (1328) بيشتر به توصيف مناظر مي پردازد، ضمن اينكه شخصيت هاي داستان و روابط آنها و روحيات آنها نيز به تصوير كشيده مي شود. اولين اثرش را هم كه حاوي سه داستان و يك نمايشنامه بود، تحت عنوان " انتري كه لوطيش مرده بود " به چاپ سپرد. آثار ديگر وي كه برايش شهرت فراوان به ارمغان آورد، رمانهاي " تنگسير " و " سنگ صبور " بود. تنگسير به 18 زبان ترجمه شده است. امير نادري، فيلمساز معروف ايراني، در سال 1352 بر اساس آن فيلمي به همين نام ساخته. در " سنگ صبور " جريان سيال ذهني روايت و بيان داستان از زبان افراد مختلف بكار گرفته شده است، اين اثر بحث زيادي را در محافل ادبي آن زمان برانگيخت. ديگر آثار داستاني چوبك عبارتند از: چراغ آخر ( مجموعه هشت داستان كوتاه )، روز اول قبر ( مجموعه ده داستان كوتاه). چوبك به زبان انگليسي مسلط بود و دستي نيز در ترجمه داشت. وي قصه معروف " پينوكيو " را با نام " آدمك چوبي" به فارسي برگرداند. شعر " غراب " اثر " ادگار آلن پو " نيز به همت وي ترجمه شد. آخرين اثر منتشره اش هم ترجمه حكايت هندي عاشقانه اي به نام " مهپاره " بود كه در زمستان 1370 منتشر گرديد. وي از اولين كوتاه نويسان قصه فارسي است و پس از محمد علي جمالزاده و صادق هدايت مي توان از او بعنوان يكي از پيشروان قصه نويسي جديد ايران نام برد. فرم قصه هاي جمالزاده بيشتر حكايت گونه و شبيه نويسندگان فرانسوي قرن نوزدهم بود. قصه هاي صادق هدايت هم فراز و نشيب بسيار داشت، گاهي از نظر فرم كاملا استوار و بر اساس معيارهاي قصه نويسي جديد بود و گاهي هم در واقع همان حكايت نويسي، بود كه با چاشني طنز همراه مي شد. در اين ميان البته " بوف كور " استثنايي و بي بديل بود و از جهات مختلفي مورد توجه قرار گرفت. گروهي آن را قصه اي روانشناختي و نو دانستند و پيشرفتي در فرم قصه نويسي ايران به سوي قصه نويسي غربي، محسوب نمودند. صادق چوبك متاثر از همين نظر بود و از همين جا آغاز كرد. وي در قصه هايش ذهن و روان قهرمانهايش را مورد توجه قرار داد و سعي كرد به شخصيت هايش عمق ببخشد. همين تلاش براي عمق بخشيدن به شخصيت ها، بر نحوه بيان وي تاثير گذاشت. در سنگ صبور قصه را از زبان شخصيت هاي مختلف مي خوانيم، نحوه بياني كه در قصه نويسي نوپاي ايران كاملا تازگي داشت. وي براي بيان افكار ذهني هر يك از شخصيت ها ناگزير بود به زبان هر يك از آنها بنويسد و اين خود به تغيير نثر در طول داستان منتهي شد كه باز نسبت به ديگران پيشرفتي جدي محسوب مي شد. در آثار چوبك هر شخصيت داستان به زبان خودش، زبان متناسب با فرهنگ و خانواده و سن و سالش سخن مي گويد، كودك، كودكانه مي انديشد و كودكانه هم حرف مي زند، زن زنانه فكر ميكند و زنانه هم حرف ميزند و بدين ترتيب هر يك از شخصيت ها به بهترين وجه شكل مي گيرند و شخصيت پردازي موفقي ايجاد مي شود كه در بستر حوادث داستان، زيبايي و عمق خوشايندي به داستان ميدهد. وي در توصيف واقعيتهاي زندگي نيز وسواس زيادي داشت و اين نيز از ويژگي هاي آثار وي است. چوبك به سبب همين دقت نظر در جزئي نگري ها و درون بيني ها، رئاليست افراطي وگاهي حتا ناتوراليست خوانده اند. آثار چوبك از سالها پيش مورد نقد و بررسي جدي قرار گرفته و در كتابهاي مختلفي از جمله " قصه نويسي " (رضا براهني)، " نويسندگان پيشرو ايران " (محمد علي سپانلو) و "نويسندگان پيشگام در قصه نويسي امروز ايران"(علي اكبر كسمايي)، نوشته هايش تحليل شده اند. صادق چوبك در اواخر عمر بينايي اش را از دست داد و در اوايل تابستان 1377، در آمريكا درگذشت و بنا به وصيتش يادداشتهاي منتشر نشده اش را سوزاندند.

در سال 1324 شمسي چاپ اولين كتاب با عنوان خيمه شب بازي حاوي 11 قصه. به علت قصه‌ً اسائه ادب ده سالي از انتشار اين كتاب جلوگيري مي شود. در اين مجموعه " اسائه ادب " به صادق هدايت و " بعدازظهر آخر پائيز " مسعود فرزاد هديه شده است. در سال 1328 شمسي انتشار دومين مجموعه قصه با عنوان " انتري كه لوطيش مرده بود " حاوي سه قصه و يك نمايشنامه. در سال 1329 شمسي چاپ قصه ها در نشريات مختلف و از نخستين دوره مجله سخن به بعد. در سال 1334 شمسي انتشار چاپ دوم خيمه شب بازي پس از ممنوعيت ده ساله. در اين چاپ " اسائه ادب " حذف و به جاي آن " آه انسان " آمده بود. سفر به آمريكا براي شركت در سميناري در دانشگاه هاروارد. سفر به مسكو، سمرقند، بخارا و تاجيكستان به دعوت كانون نويسندگان شوروي. ترجمه پينوكيو اثر كارلو كولودي به نام آدمك چوبي. در سال 1336 شمسي ترجمه انتري كه لوطيش مرده بود توسط پيتر لوري و چاپ آن در مجله دنياي جديد نويسندگي شماره 11. در سال 1338 شمسي ترجمه شعر " غراب " ادگار آلن پو در نشريه كاوش در سال 1341 شمسي تهيه فيلم دريا بر اساس قصه " چرا دريا توفاني شده بود "، از مجموعه انتري كه لوطيش مرده بود به وسيله ابراهيم گلستان و با شركت فروغ فرخزاد كه ناتمام ماند. در سال 1342 شمسي چاپ رمان تنگسير كه به قدسي خانم چوبك هديه است. اين رمان به زبان هاي مختلف ترجمه شد